الدرس الأول
مِن آیاتِ الَْاخلاقِ.
از آیه های اخلاقی.
﴿بِسمِ اللهِ الرَّحمٰنِ الرَّحیمِ)
﴿یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا یَسْخَرْ قَوْمٌ مِنْ قَوْمٍ عَسَى
أَنْ یَکُونُوا خَیْرًا مِنْهُمْ وَلَا نِسَاءٌ مِنْ نِسَاءٍ عَسَى أَنْ
یَکُنَّ خَیْرًا مِنْهُنَّ وَلَا تَلْمِزُوا أَنْفُسَکُمْ وَلَا
تَنَابَزُوا بِالْأَلْقَابِ بِئْسَ الِاسْمُ الْفُسُوقُ بَعْدَ الْإِیمَانِ
وَمَنْ لَمْ یَتُبْ فَأُولَئِکَ هُمُ الظَّالِمُونَ.یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا کَثِیرًا مِنَ الظَّنِّ إِنَّ
بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ وَلَا تَجَسَّسُوا وَلَا یَغْتَبْ بَعْضُکُمْ
بَعْضًا أَیُحِبُّ أَحَدُکُمْ أَنْ یَأْکُلَ لَحْمَ أَخِیهِ مَیْتًا
فَکَرِهْتُمُوهُ وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ تَوَّابٌ رَحِیمٌ.﴾
(اى کسانى که ایمان آورده اید نباید قومى قوم دیگر را ریشخند کند شاید آنها
از اینها بهتر باشند و نباید زنانى زنان [دیگر] را [ریشخند کنند ] شاید
آنها از اینها بهتر باشند و از یکدیگر عیب مگیرید و به همدیگر لقبهاى زشت
مدهید چه ناپسندیده است نام زشت پس از ایمان و هر که توبه نکرد آنان خود
ستمکارند.اى کسانى که ایمان آورده اید از بسیارى از گمانها بپرهیزید که پاره اى از
گمانها گناه است و جاسوسى مکنید و بعضى از شما غیبت بعضى نکند آیا کسى از
شما دوست دارد که گوشت برادر مرده اش را بخورد از آن کراهت دارید [پس] از
خدا بترسید که خدا توبه پذیر مهربان است).الحجرات:۱۲و۱۱
قد یکون بین الناس من هو أحسَن منا، فعلینا
أن نبتعد عن العُجب وَ أن لا تذکر عیوب الآخرین بکلام خفی أؤ بإشارة. فقد قال أمیر
المُؤمنین علی «أکبر العیب أن تعیب ما فیک
مثلة».
گاهی در میان مردم کسی است که بهتر از ماست،پس بر ما واجب است که از خودپسندی دوری کنیم و عیب های دیگران را با سخنی پنهان یا با اشاره یادآوری نکنیم.امیرمؤمنان علی علیه السلام فرموده است:«بزرگترین عیب آن است که چیزی را که در خود داری بر دیگران عیب بشماری».
تنضخنا الآیة الأولى و تقول: لا تعیبُوا الآخرین. وَ لا تُلّقبولهم بألقاب یکرهونها. بئس العمل الفسوق ؛ و من یفعل ذلک فهو من الظالمین.
آیهٔ نخست، ما را پند می دهدو میگوید:
عیب جویی دیگران نکنید. و به آنان لقب هایی که ناپسند می دارند ندهید. آلودگی به گناه
بد است و هرکس چنین کند در این صورت از ستمگران است.
إذن فقد حرّم الله تعالى فی هاتین الآیتین:
بنابراین، خدای بلندمرتبه در این دو آیه حرام ساخته است:
- الاستهزاء بالآخرین، و تسمیتهم بالأسماء القبیحة.
مسخره کردن دیگران، و نامیدن آنها با اسم های زشت.
- سوء الظن، و هو اتهام شخص لشخص آخر بدون دلیل منطقی.
بدگمانی، و آن عبارت است از اتهام زدن کسی به کسی دیگر بدون دلیلی منطقی.
- التجسس، وَهوَ مُحاولة قبیحة لکشف أسرار الناس لفضحهم وّ هو من کبائر الذنوب فی مکتبنا و من الأخلاق السیئه
جاسوسی، و آن عبارت است از تلاشی زشت برای آشکار ساختن رازهای مردم و برای رسوا کردن آنها که از گناهان بزرگ در آیین ما و از اخلاق بد است.
- و الغیبة، وَ هی من أهم أسباب قطع التواصل بین الناس.
غیبت، و آن از مهمترین دلیل های قطع ارتباط میان مردم است.
سَمَّى بغض المُفسرین سورة الخجّرات التی جاءت فیها هاتان الآیتان بسورة الأخلاق.
برخی مفسران سورهٔ خجرات را که در آن این دو آیه آمده است سورهٔ اخلاق نامیده اند.
